چه معاملاتی ربا نیست؟

چه معاملاتی ربا نیست؟ (راهنمای جامع)

ربا به زبان ساده زمانی رخ می دهد که طرفین یک معامله در قالب یک قرارداد باهم توافق کنند؛ شخصی که پول یا مالی را به دیگری قرض می‌دهد در یک تاریخ مشخص علاوه بر مبلغ اصلی، سود اضافه ای نیز از طرف دیگر دریافت نماید. در معاملات ربوی هر دو‌ طرف قرارداد (ربا دهنده و ربا گیرنده) مجرم بوده و طبق قوانین جمهوری اسلامی مجازات خواهند شد.

نکته: لازم به ذکر است افرادی که در معاملات ربا همکاری داشته باشند؛ وساطت، تسهیل ربا و … نیز در صورت اثبات در دادگاه طبق قانون مجازات خواهند شد.

شرط لازم برای تحقق ربا آن است که بازپرداخت پول یا کالا با سودی اضافه همراه شود. این موضوع مهم ترین شرط در انجام معاملات ربوی بوده و اگر معامله یکی از شروط زیر را داشته باشد ربا نیست:

 

توافق پرداخت سود

اگر دو فرد همزمان با جابجایی پول یا کالا باهم توافق کنند که در یک تاریخ مشخص، فرد مقروض اصل مبلغ را همراه با سود آن پرداخت کند این معامله ربوی بوده و شرعا حرام است. اما اگر فرد مقروض به صورت آزادانه و اختیاری مبلغی را علاوه بر اصل پول به صورت اختیاری به نفر اول بدهد، این معامله ربا نیست.

نکته: در هنگام قرارداد برای پرداخت سود در معاملات ربوی این میزان باید باید قابل توجه بوده و به اوضاع مالی فرد دیگر آسیب وارد کند.

 

قبض و اقباض

هنگامی که ربا دهنده مبلغی را به دیگری پرداخت می کند باید در ازای آن رسید دریافت پول را دریافت (چک و سفته) کند چرا که بدون اخذ و قبض وجه ربا محقق نمی شود.

 

معامله طرفین

معامله ربا باید بین دو شخص حقیقی انجام شود. با تکیه بر این موضوع انجام معامله ربوی بین یک شرکت و یک فرد حقیقی معنا ندارد و معامله به هیچ عنوان ربوی نیست.

نکته:  لازم به ذکر است حتی اگر معامله ربوی بین شخص حقیقی و حقوقی انجام شود و فرد نسبت به این موضوع شکایت کند مجرم شناخته شده و شخص حقوقی(شرکت، سازمان و …) از اتهام مبرا خواهد بود.

 

 

---

 

سود ارزش مالی نداشته باشد

اگر در معامله در ازای دریافت پول دو نفر توافق کنند که به عنوان سود، مالی جابجا نگردد و خدمتی انجام شود این معامله ربا نیست. سود یا همان بهره پول باید بر یک شرط مالی استوار باشد و اگر طرفین بر یک شرط غیر مالی توافق کنند آن معامله ربا نیست. 

 

تعلق مال به طرفین ربا

در معاملات ربوی ضروری است که مال مورد ربا به طرفین معامله تعلق داشته باشد و فرد مالک مال باشد، این بدان معنی است که اگر مال متعلق به شخص سومی تعلق داشته باشد یا به نفع وی باشد، ربا به هیچ عنوان محقق نمی‌شود.

نکته: در ربا نیز مانند جرایم دیگر، عنصر مادی (پرداخت و دریافت سود اضافه) و عنصر معنوی (قصد ربا) هر دو باید محقق گردد.

 

چه افرادی در صورت انجام معامله ربوی مجازات نمی شوند؟

اگر در دادگاه ثابت شود که ربادهنده در پرداخت وجه مضطر بوده ( اضطرار و اجبار باید ثابت گردد) از مجازات ربا معاف خواهد شد. اگر ربا بین پدر و فرزند، زن و شوهر، مسلمان و کافر (به ترتیب ربا گیرنده و ربا دهنده) انجام شود، طرفین معامله به جز فرد کافر از مجازات مصون خواهند بود.

نکته: برخی عقیده دارند معامله ربا بین مادر و فرزند حکم ربا داشته و این موضوع فقط بین پدر و فرزند صحیح می‌باشد. در مورد بعد نیز برخی عقیده دارند عدم انجام معامله ربا بین زن و شوهر به عقد دائم آن‌ها بستگی دارد.

 

جمع بندی

به صورت کلی اگر فردی در مقام قرض دهنده، مال یا کالایی را به دیگری بخشیده و در ازای آن در یک تاریخ مشخص عین آن مال را همراه با سود اضافه آن دریافت کند، ربا محقق شده است. ربا از جمله جرایمی است که جدا از تاثیرات مخرب اقتصادی و اجتماعی در دین اسلام نیز موکدا حرام اعلام شده و از گناهان کبیره می‌باشد. به نحوی که از آن به عنوان جنگ با خدا یاد شده است.

ربا از جمله عواملی است که شکاف طبقاتی در جامعه را عمیق و عمیق تر می‌کند، چرا که با این روش عده ای بدون تلاش و با تکیه بر سرمایه خود کسب درامد کرده و عده ای دیگر نیز به واسطه سود پرداختی دچار رکود شده به نحوی که فرد ممکن است زندگی خود را به طور کامل از دست بدهد.

شما عزیزان می‌توانید در صورت وجود مشکل، رفع ابهامات و همچنین طرح سوالات خود در حوزه جرایم مالی و ربا، با وکیل ربا و جرایم کیفری گروه آهوپای به صورت رایگان تماس حاصل فرمایید.