تعریف ضرب به این صورت است که: « اگر شخصی صدماتی را بر بدن شخص دیگر وارد کند به‌صورتی که شکستگی و خون‌ریزی وجود نداشته باشد و باعث بروز علائمی مانند کوفتگی، کبودی، سرخی، سیاه شدن و… شود؛ به این جرم، ضرب گفته می‌شود.»
جرح این گونه تعریف می‌شود: « اگر صدمات وارد شده بر بدن شخص دیگر، به گونه ای باشد که باعث از هم گسیختگی بافت های بدن همراه با خون‌ریزی شود، جرم جرح رخ داده است. مانند پارگی پوست، نقص یا قطع عضو، شکستن استخوان و…»
ضرب و جرح و مجازات آن طبق قانون
ضرب و جرج انواع مختلفی دارد؛ مانند ضرب و جرح عمدی/ غیر عمدی، ضرب و جرح ساختگی، ضرب و جرح بدون اثر، ضرب و جرح بدون شاهد.
به‌صورت کلی می‌توان مجازات جرائم ضرب و جرح را این گونه بیان کرد که بنابه نوع ضرب و جرح و عمدی یا غیر عمدی بودن آن، مجرم محکوم به پرداخت دیه، حبس و یا قصاص عضو است.
برخلاف تصور، ضرب و جرح عمدی همیشه به این صورت نیست که فردی با انگیزه و قصد از پیش تعیین شده، به فرد دیگری آسیب جسمانی برساند. اگر کسی حتی قصد آسیب رساندن را نداشته باشد ولی اعمال او موجب قطع عضو و جرح شود، جرم ضرب و جرح عمدی رخ داده است.
. مجازات ضرب و جرح عمدی به این صورت است که اگر کسی عمداً به فرد دیگری آسیب جسمانی وارد کند؛ به‌صورتی که موجب نقص یا از کارافتادگی عضوی از بدن او شود؛ همچنین خللی در نظم و امنیت جامعه وارد کند؛ اگر امکان قصاص وجود نداشته باشد، به حبس محکوم می‌شود.
برای قصاص ضرب و جرح عمدی چه شرایطی باید وجود داشته باشد؟
در قصاص عضو، زن و مرد با هم برابرند و وجود شرایط زیر برای قصاص لازم و ضروری است. به این نکته باید توجه داشت که اگر مجرم، پدر یا از اجداد پدری شخص قربانی نباشد و مجنیٌ‌علیه هم عاقل و در دین با مرتکب مساوی باشد، حکم قصاص صادر نمی‌شود!
شرایط قصاص ضرب و جرح عمدی:
- محل عضو مورد قصاص با مورد جنایت یکی باشد.
- قصاص عضو کامل در مقابل عضو ناقص نباشد.
- قصاص موجب تلف جانی با عضو دیگر نباشد.
- قصاص با مقدار جنایت مساوی باشد.
- قصاص عضو سالم در مقابل عضو ناسالم نباشد
اثبات ضرب و جرح بدون شاهد
در صورت وقوع جرم ضرب و جرح، فردِ دچار جراحت، باید به دادگاه برای شکایت مراجعه کند. مرحله اول رسیدگی به شکایت، اثبات این جرم است که با ادله موردنیاز و شهادت شهود، این جرم اثبات می‌شود. حال اگر شاهدی وجود نداشته باشد، چه باید کرد؟ ادله موردنظر برای اثبات این جرم، شهادت شهود، علم قاضی، اعتراف شخص متخاطی، قسامه و یا سوگند است. در صورت عدم وجود شاهد و عدم وجود مدرک برای اثبات ادعای ذکر شده، از سوگند و یا قسامه استفاده می‌شود و دادگاه قرار اتیان سوگند را صادر می‌کند.